ďťż
PRAOJCIEC KARWACKICH: NIEŁASKARZ/Nelascarius sędzia makowski



admin - Śro Wrz 01, 2010 1:20 pm
PRAOJCIEC KARWACKICH: NIEŁASKARZ / Nelascarius de Karwacz sędzia rożański i makowski
Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

W kręgu dworskim Janusz I na Mazowszu działali:
- Niełaskarz (Nelaskarius) podczaszy ciechanowski (1378) i
- Niełaskarz (Nelaskarius) de Karwacz sędzia makowski i różański – Są odnotowani w dokumentach nadań księcia Janusza I.
W 1427 roku Nelaskarius de Karwacz nie żył, pozostała po nim żona Małgorzata (córka Katarzyny z pobliskiego Węgrzynowa) mieli dzieci Wojciecha/Alberta, Jana i Pawła de Carwacz , jak też córki.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

http://swierszcz.gouk.pl/index.php?opti ... &Itemid=39

Dzieje Różana w okresie panowania ksiaÂżat mazowieckich
Autor: Administrator
08.06.2010.
Zmieniony 08.06.2010.
Janusz Grabowski
Warszawa

„Miasta ludzmi stojanie murami ani domami"
Nowa ksiega przysłów polskich, t. 2, Warszawa 1970, s. 442.

Dzieje RóÂżana w okresie panowania ksiaÂżat mazowieckich.

NIEŁASKARZ, podczaszy ciechanowski:
Lokacja miasta RóÂżana nastapiła w okresie rozwoju na Mazowsza prawa chełminskiego oraz zwiazana była z planowana polityka urbanizacyjna tej dzielnicy, która zapoczatkował na wieksza skale Siemowit III (sprawujacy rzady na Mazowszy w latach 1341-1381)[14]. Wiadomo, Âże Mazowsze (w porównaniu do Slaska, czy Małopolski) było jeszcze w połowie XIV w. obszarem mało zurbanizowanym, gdyÂż przewaÂżały tu osrodki bedace forma przejsciowa miedzy osadnictwem wiejskim a miejskim. Zapóznienia w akcji lokacyjnej Mazowsza wpływało negatywnie na cały stan gospodarki tej dzielnicy i swiadczyły o dystansie, jaki dzielił ksiestwo mazowieckie nie tylko od Slaska i panstwa krzyÂżackiego Prusach, ale równieÂż innych ziem polskich. DuÂży na to wpływ miały zniszczenia wojenne, które hamowały podejmowane wczesniej próby oÂżywienia gospodarczego. Mazowsze połoÂżone miedzy Polska, Litwa i zakonem krzyÂżackim, było szczególnie naraÂżone w I poł. XIV w. na najazdy litewskie. Dlatego wyrazny przełom w rozwoju gospodarczym Mazowsza nastapił w II poł. XIV w. tj. w okresie przyjaznych (opartych na dobrowolnym
układzie lennym) stosunków ksiaÂżat mazowieckich z królem Kazimierzem Wielkim[15].

Natomiast dla rozwoju ekonomicznego ksiestwa Janusza I, wyrazny przełom nastapił na poczatku lat siedemdziesiatych XIV stulecia, tj. po zawarciu małÂżenstwa ksiecia z Danuta Anna Kiejstutówna[16]. Wraz z pojawieniem sie przywilejów lokacyjnych dla miast mazowieckich, nastepowały w dotychczasowych osrodkach (osadach targowych) procesy prowadzace do wykształcenia sie nowego modelu działania prawnego, uznajacego mieszczan za podmiot prawny, dysponujacy immunitetem gospodarczym i sadowniczym[17].

Warto jednak pamietac, Âże lokacje na Mazowszu były wielostopniowe. Składały sie one z ustanowienia sołectwa, a nastepnie z nadania prawa chełminskiego, niejednokrotnie pózniej rozszerzanego i ponawianego[18]. Ten proces dotyczył równieÂż, RóÂżana, który został lokowany w 1378 r., tj. 25 lat wczesniej niÂż otrzymał przywilej na pełne prawo miejskie, chełminskie. KsiaÂżeta mazowieccy od II poł. XIV w. co raz czesciej przybywaja do RóÂżana. 25 VIII 1377 r. zatrzymał sie w tej osadzie targowej Janusz I, gdzie wystawił m.in. dokument dla szlachetnych Stanisława, Andrzeja, Jaska, Gardomira, Wiktora, Zbyluta, Jarosława i Swietosławowi. KsiaÂże sprzedał wymienionym rycerzom Dabrowe zwana ZałeÂże leÂżaca w districtus róÂżanskim[19]. Janusz I przy okazji sprzedaÂży tych dóbr przeniósł je na prawo niemieckie. Byc moÂże w czasie obecnosci w RóÂżanie 25 VIII 1377 r. ksiaÂże na prosbe mieszkanców osady, podjał decyzje o przyszłej lokacji miasta. Dlatego juÂż 2 III 1378 r. w Warszawie, wystawił dokument, w którym zobowiazał niejakiego Pokrzywe (przyszłego wójta miasta) do przeprowadzenia lokacji tego osrodka[20]. Analizowany dyplom rozpoczyna stereotypowa inwokacja In nomine Domini amen, po której wystepuje perpetuacja w brzmieniu ad rei memoriam sempiternam oraz intytulacja. Imie ksiecia Janusz (poprzedzone zaimkiem osobowym nos) pisano zawsze w dokumentach łacinskich jako Johannes badz Joannes[21]. KsiaÂże otrzymał je na czesc swego wuja Janusza I, ksiecia raciborskiego, najstarszego brata matki Eufemii, ksieÂżniczki opawskiej, pochodzacej z bocznej linii Przemyslidów[22].

Poimieniu wystepuje formuła Dei gracia a nastepnie tytulatura: dux Visnensis, Zakroczimiensis dominus et princeps Czechonouiensis. Kolejnymi formułami, która wystepuje w tym dokumencie sa promulgacja, rozpoczynajaca sie od incipitu notum facimus oraz narracje, podajaca motywy wystawienia dokumentu lokacyjnego dla RóÂżana. We wszystkich prawie dokumentach lokacyjnych wystawionych dla osad targowych leÂżacych w północno-wschodniej czesci ksiestwa Janusza I, kancelaria uÂżywało stereotypowych
sformułowan, które mówiły o zamiarach władcy polegajacych poprzez wykarczowanie terenów lesistych i lokacje miast zwiekszenie dobrobytu ksiestwa. W dalszej czesci dokumentu jest mowa, Âże Janusz I powierza opatrznemu meÂżowi zw. Pokrzywa, przeprowadzenie lokacji na prawie chełminskim, miasteczka RóÂżana, leÂżacego w ziemi zakroczymskiej. Natomiast w dyspozycji dokumentu stwierdzono, Âże ksiaÂże nadaje Koprzywie i jego spadkobiercom wójtostwo w RóÂżanie wraz z 6 wolnymi łanami i 3 denarem od kar sadowych oraz ze wszystkimi uÂżytecznosciami, oraz innymi prawami z tego wynikajacymi. Nadanie 6 wolnych łanów ziemi uprawnej było w skali Mazowsza sporym nadaniem, najczesciej wójtowie
otrzymywali 1 do 10 łanów[23].

W wystawionym przywileju Janusz I uwolnił mieszkanców RóÂżana od sadów wojewodów, kasztelanów, sedziów, podsedków i innych urzedników ksiaÂżecych, oraz stwierdził, Âże
nie beda oni odpowiadac tak w sprawach duÂżych jak i małych, mianowicie, kradzieÂży, zranienia, zabójstwa, obciecia członków (przed tymi dygnitarzami i urzednikami) lecz jedynie przed swoim wójtem.

Natomiast wójt Pokrzywa tylko przed samym ksieciem lub jego sedzia generalnym i tylko w tedy, gdy otrzyma pozew na pismie opieczetowany sygnetem ksiaÂżecym. Dla swiadectwa czynnosci prawnej ksiaÂże rozkazał spisac dokument i przywiesic przy nim pieczec.
Dyplom został wystawiono w Warszawie, 2 III 1378 r. w obecnosci nastepujacych swiadków: Marcina Babki z Babic sedziego ciechanowskiego h. Dołega[24], (Nelascarius) Niełaskarza, podczaszego ciechanowskiego, Paszka (Pawła) h. Prawda, choraÂżego warszawskiego[25], Stanisława Nagórke, podkomorzego warszawskiego h. Bolesta, Floriana kanclerza ziemskiego zakroczyskiego[26] oraz Mikołaja, podkanclerzego

Niełaskarz z Karwacza sędzia różański i makowski

Dwadziescia piec lat po ustanowienia wójtostwa w RóÂżanie, Janusz I wystawił 30 VII 1403 r. kolejny przywilej dla tego osrodka, rozszerzajacy prawo miejskie[28]. Odbiorca wspomnianego dyplomu była juÂż rada z burmistrzem, która sie zapewne ukonstytuowała w niedługim czasie po lokacji miasta. Janusz I we wspomnianym dyplomie potwierdził immunitet sadowy RóÂżanowi, mieszkancy mieli byc sadzeni tylko przed swoim sadem (tj. wójtem i ławnikami) w sprawach tak wielkich jak i małych tj. kradzieÂży, zabójstwa, podpalenia obciecia członków, gwałtu, cudzołóstwa, fałszerstwa monety, wagi i miary oraz innych przestepstw, które zostały popełnione w granicach miasta. JeÂżeli zas przestepstwa dopusci się jakis urzednik ksiaÂżecy lub szlachetnie urodzony wówczas nie bedzie on odpowiadał przed sadem miejskim, ale przed samym ksieciem lub jego trybunałem złoÂżonym z baronów ksiaÂżecych. Natomiast jeÂżeli przestepstwa dopusci sie jakis obcy człowiek, lub wiesniak z dóbr biskupich czy zakonnych wówczas bedzie odpowiadał przed sadem miejskim. W zakresie spraw gospodarczych ksiaÂże uwolnił mieszkanców od opłaty wszystkich cel na terytorium swego ksiestwa (tzn. pozwolił im przejeÂżdÂżac bez Âżadnych opłat przez komory celne swego władztwa), jednak zastrzegł, Âże gdyby udawali sie z towarami do innych krajów, wówczas na granicy ksiestwa beda musieli poniesc stosowne opłaty. Janusz I zezwolił równieÂż wybudowac w RóÂżanie łaznie, z której dochód bedzie przysługiwał mieszkancom oraz wójtowi. KsiaÂże zastrzegał jednak, Âże bedzie miał prawo wraz ze swoja rodzina raz w tygodniu korzystac z tej łazni bezpłatnie. Janusz I w wystawionym przywileju zezwolił równieÂż mieszkancom RóÂżana postawic postrzygalnie sukna i wage, z której dochody bedzie czerpało miasto wraz ze swoim wójtem.

Analizowany dokument Janusza I rozszerzajacy prawa RóÂżana został wystawiony w Ciechanowie w obecnosci nastepujacych swiadków: Nadbora z Opinogóry[29], choraÂżego ciechanowskiego, Mikołaja zw. Skuza (Skusza), podkomorzego ciechanowskiego[30], Mikołaja choraÂżego ciechanowskiego[31], Pawła Nagórke,podkomorzego zakroczynskiego[32], Niełaskarza z Karwacza, sedziego róÂżanskiego i makowskiego[33], oraz Jakuba zw. Poczta[34], podsedka ciechanowskiego. Zachowane na koncu dyplomu formuły swiadcza, Âże został on zredagowany i spisany przez protonotariusza ksiaÂżecego, Pawła Grzymisławowica z Borzewa, szefa kancelarii Janusza I[35].

ZRÓDŁA literaturowe:
[29] M. Wilska, Mazowieckie środowisko dworskie Janusza Starszego. Studium społeczne, Warszawa 1977 (mpis w IH PAN w Warszawie), s. 182.

[33] Ibidem, s. 183 Niełaskarz z Karwacza

[90] Niełaskarz podstoli ciechanowski (1378), NKDMaz. III, s. 335.
[100] Niełaskarz z Karwacza w pow. przasnyskim, sedzia makowski i róÂżanski (1403), A. Wolff, 288; M. Wilska, Mazowieckie srodowisko dworskie, s. 183; Eadem, Objazdy ksiecia Janusza Starszego. Struktura władzy i srodowisko dworskie na Mazowszu, w: Społeczenstwo Polski sredniowiecznej,S. K. Kuczynskiego, Warszawa 1982, s. 165.




admin - Śro Wrz 01, 2010 8:46 pm
Sędzia Nielaskarz/Nelascarius de Carwacz mąz Małgorzaty, ojciec Wojciecha, Pawła, Jana z Karwacza- musiał umrzeć najpóźniej w 1412 roku, gdyż wówczas sędzią ziemskim makowskim i rożanskim został mianowany Slawomir z Krasnego, prawnuk Sławka, a przodek licznych linii Krasińskich herbu Ślepowron (Paprocki strona 405)
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • blanka24.keep.pl
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • abaddon.xlx.pl
  • | | | | >

    © design by e-nordstrom